Accueil > Malem-Hodar > La Commune rurale > Quelques éléments de wolof

Quelques éléments de wolof

samedi 9 août 2008, par André Petithan

Les listes ci-dessous n’ont d’autre ambition que de donner l’envie d’en savoir plus...

Pour cela deux sites incontournables :
 Lexilogos
 Sénégalaisement (avec cours audio !)

Selon Wikipédia : « Le wolof est la langue la plus parlée au Sénégal (par l’ethnie wolof, environ 45 % de la population ainsi que par les populations non-wolofs du Sénégal). Cette langue qui est aussi parlée en Gambie et en Mauritanie connaît une expansion culturelle. Cela tient en partie à son unité ; les locuteurs de différentes régions se comprennent parfaitement, et les différences ne sont en fait que des accents, par exemple : accent lébou, accent saint-louisien. » En savoir plus...

françaiswolof
Un Benn
Deux Ñaar
Trois Ñett
Quatre Ñent
Cinq Juroom
Six Juroom benn
Sept Juroom ñaar
Huit Juroom ñett
Neuf Juroom ñent
Dix Fukk
Onze Fukk ak Benn
Douze Fukk ak Ñaar
Treize Fukk ak Ñett
Vingt Ñaar Fukk
Cent Teemeer
Mille Junni
françaiswolof
Ca va ? Na nga def ?
Ca va bien. Maa ngi fi (rekk).
Avez-vous la paix ? Yaa ngi ci jàmm ?
paix seulement, grâce à Dieu jàmm rekk, Alxamdulilaay
Y a-t-il du pain ? Ndax mburu am na ?
Il y en a. Am na.
Il n’y en a pas. Amul.
Comment va la famille ? Naka sa waa kër ?
Elle va bien. mu ngi ci jàmm.
combien ? Ñaata ?
C’est cher. Dafa seer/jafe.
Réduisez le prix. Wàññi ko.
merci djërëjëf
Je vous en prie. Ñoo ko bokk.
oui waaw
non déedéet
J’ai faim. Dama xiif.
J’ai soif. Dama mar.
Je suis fatigué(e). Dama sonn.
Avez-vous passé une bonne nuit ? Jàmm nga fanaan ?
oui, merci jàmm rekk, Alxamdulilaay
Comment allez-vous ce matin ? Naka suba si ?
Ca va bien. (ce matin) Suba saa ngi nii (rekk).
à bientôt ba ci kanam
à la prochaine ba beneen (yoon)
au revoir (Allez en paix.) jàmm ak jàmm
j’ai assez mangé merci suur naa jërëjëf
mon ami sama xarit
je voudrais boire de l’eau dama bugga naan ndox
demain suba
à demain ba suba
si Dieu le veut soobee Yàlla ; inch’ Allah
pardonne moi, excuse moi baal ma
C’est quoi ça ? Li Lan la ?

A
accueillir : v. teeru
acheter : v. jënd
adulte : n. mag
agir : v. jëf
agréable : adj. neex
aide : n. ndimmal
aimer : v. bëgg
air : n. ngelaw
aller : v. dem
allumer : v. taal
ami(e) : n. xarit
amour : n. mbëggeel
année : n. at
appeler : v. woo
apprendre : v. jang
après-midi : n. ngoon
arachide : n. gerte
arbre : n. garap
argent : n. xaalis (métal et monnaie)
arriver : v. agsi
assis (être) : v. toog
assister à : v. seetaan
association : n. mbootaaj
attacher : v. fas, takk
attendre : v. xaar
aube : n. fajar
aujourd’hui : adv. tej
aussi : adv. itam
avec : prep. ak
aveugle : n. adj. gumba
avion : n. roppëlaan
avoir : v. am, n. am-am

B
Baigner : v. sangu
Bailler : v. obbëli
Baobab : n. guy
Barracuda : n. sëddë
Bas : adj. suufe
Beau : adj. rafet
Beaucoup : adv. bare
Beauté : n. taar
Bébé : n. liir
Bijou : n. takkay
Blague : n. caaxaan
Blaguer : v. caaxaan
Blanc : adj. n. weex
Blesser : v. gaañu
Bleu : adj. n. baxa
Boeuf : n. nag
Boire : v. naan
Bon : adj. baax
Bonbon : n. tangal
Bouche : n. guemiñ
Bracelet : n. lam
Bras : n. loxo
Bruit : n. coow
Brûler : v. lakk

C
Cabinet (toilettes) : n. duss
Cacahuète : n. arachide
Cadeau : n. ndawtal
Caresser : v. raay
Causer : v. waxtaan
Cent : n. teemeer
Chaleur : n. tangaay
Chambre : n. neeg
Chanson : n. woy
Chanter : v : woy
Chasser : v. rëbb
Chat : n. muss
Chaud : adj. tang
Chaussette : n. Kawas
Chaussure : n. dall
Cheval : n. fas
Cheveu : n. Kawar
Chien : n. xaj
Choisir : tann
Ciel : n. assamaan
Clair : adj. leer
Clé : n. caabi
Coeur : n. xol
Colère : n. adj. mer
Combien : adv. ñaata
Comprendre : v. degg
Connaître : v. xam
Content : beg
Corp : n. yaram
Cou : n. baat
Coucher : v. tëdd
Courir : v. daw
Court : adj. gatt
Couverture : n. mbajj
Craindre : v. ragal
Croire : v. gëm
Cuisine (lieu) : n. waañ
Cuisiner : v. togg

D
Dame : n. soxna
Danse : v. fecc
Debout : adv. taxaw
Débuter : v. door
Dehors : adv. biti
Déjeuner : n. v. ndekki
Demain : n. ëllëk
Demander (interroger) : v. laaj
Demander (une faveur) : v. ñaan
Demi : n. adv. xaaj
Dent : n. bëñ
Dépêcher (se) : v. gaawantu
Derrière : adv. ginnaaw
Descendre : v. wacc
Déshabiller : v. simmeeku
Désirer : v. bëgg
Dessous : adv. suuf
Dessus : adv. kow
Deux : n. ñaar
Devant : adv. kanam
Différent : adj. wuute
Difficile : adv. jafe
Digérer : v. reesal
Dimanche : n. dibeer
Dîner : n. reer
Dire : v. wax
Distance : n. diggante
Dix : n. fukk
Doigt : n. baaraam
Donner : v. jox
Dormir : v. nelaw


E
Eau : n. ndox
Echanger : v. wecci
Eclair : n. melax
Ecouter : v. deglu
Ecrire : v. bind
Ecriture : n. mbind
Eléphant : n. ñey
Empêchement : n. ndog
Emporter : v. yobbu
Enfant : n. xale
Enlever : v. dindi
Entendre : v. degg
Entrer : v. dugg
Envelopper : v. ëmb
Epaule : n. mbagg
Epine : n. deg
Epouse : n. jabar
Epouser : v. takk
Epoux : n. jëkër
Espoir : n. yaakaar
Essayer : v. jeem
Essuyer : v. fomp
Eteindre : v. fey
Eternuer : v. tisooli
Etranger : n. ngan
Européen : n. tubaab
Excuser : v. baal

F
Fable : n. leeb
Fabriquer : v. defar
Face : n. kanam
Facile : adj. yomb
Faim : n. xiif , v. avoir faim : xiif
Faire : v. def
Fatiguer : v. soon
Femme : n. jigeen
Fermer : v. ub
Fesse : n. taat
Fête : n. xew
Feu : n. safara
Fleuve : n. dex
Fou : n. adj. dof
Frais : adj. sedd
Frapper : v. door
Froid : n. adj. sedd
Fumer : v. tux

G
Gamin : n. gune
Gauche : n. cammooñ
Gentil : adj. baax
Girafe : n. njamala
Goûter : v. mos, ñam
Grand-parent : n. maam
Guide : n. njiit

H

Habiller : v. solu
Habitude : n. aada
Hameçon : n. oons
Héberger : v. doloo
Heure : n. waxtu
Hier : n. demb
Histoire (conte) : n. leeb
Hivernage : n. nawet
Hôte : n. gan
Huître : n. yoxos
Humide : adj. toy
Hyène : n. bukki

I
Ici : adv. fii
Idée : n. xalaat
Igname : n. ñambi
Imiter : v. roy
Importance : n. solo
Incendie : n. lakk
Indiquer : v. joxoñ
Insuffisant : adj. doyadi
Interdire : v. aaye ou tere
Interieur : n. et adj. biir
Interroger : v. laaj
Introduire : v. dugal
Invité : n. gan

J
Jamais : adv. mukk
Jambe : n. tank
Jardin : n. tool
Jeter : v. sanni
Jeu : n. po
Jeudi : n. alxames
Jeune : n. et adj. ndaw
Joli : adj. rafet
Joue : n. lex
Jouer : v. fo
Jus : n. ndox

L
Laid : n. et adj. ñaaw
Laisser : v. bayyi
Lait : n. meew
Langue (organe) : n. lamiñ
Langue (langage) : n. lakk
Lapin : n. njombor
Large : adj. yaa
Laver : v. raxas
Lieu : n. berep
Lion : n. gaynde
Lire : v. jang
Livre : n. teere
Long : adj. gudd
Lourd : adj. diis
Lumière : n. leer
Lundi : n. altine
Lune : n. weer

M
Main : n. loxo
Maintenant : adv. leegi
Maison : n. kër
Malade : adj. feebar
Maladie (être) : feebar
Malhonnête (être) : dëng
Malin : adj. muus
Manger : v. lekk
Manioc : n. ñambi
Manquer : v. ñakk
Marchander : v. waxaale
Marchandise : n. njaay
Mardi : n. talaata
Mari : n. jëkër
Mariage : n. sey
Mariée : n. seyt
Marier (se) : v. sey
Matin : n. suba
Mauvais (être) : bon
Méchant (être) : soxor
Mentir : v. fen
Mer : n. geej
Merci : jërë-jëf
Mercredi : n. allarba
Mère : n. yaay
Message : n. battaxal
Mesurer : v. natt
Mille : n. junni
Mince (être) : tuuti, sew
Mois : n. weer
Mordre : v. matt
Mort : n. dee
Mouillé (être) : tooy
Mourir : v. dee
Moustique : n. yoo
Moustiquaire : n. sanke

N

Nager : v. feey
Naissance : n. juddu
Négliger : v. sofental
Nettoyer : v. fomp
Neuf : num. juroom
Neuf : adj. bees
Nez : n. bakkan
Noir : n. adj. ñuul
Nombreux : adj. bari
Non : adv. deedeet
Nord : n. bëj-gannaar
Nouveau : n. adj. bees
Nuage : n. niir
Nuit : n. guddi

O
Obéir : v. deggal
Obligation : n. wareef
Obscurité : n. lëndëm
Obtenir : v. jot
Océan : n. geej
Odeur : n. xet
Oeil : n. bët
Oeuf : n. nen
Offrir : v. maye
Oiseau : n. picc
Ombre : n. ker ou keppar
Or : n. wurrus
Oreille : n. nopp
Os : n. yax
Oublier : v. fatte
Ouest : n. sowu
Oui : adv. waaw
Ouvrir : v. ubbi

P
Pagne : n. sër
Pain : n. mburu
Paix : n. jamm
Paludisme : n. sibbiru
Pardon ! : baal ma !
Pardonner : v. ball
Parler : v. wax
Partir : v. dem
Payer : v. fey
Pays : n. reew
Pêcher : v. napp
Penser : v. xalaat
Perdu (être) : reer
Personne : n. nit
Petit : adj. ndaw, tuuti
Peu : n. adv. tuuti
Peuple : n. askan
Peur : adj. ragal
Pied : n. tank
Piment : n. kaani
Pirogue : n. gaal
Plage : n. tefes
Plaire : v. neex
Plaisanter : v. caaxaan, fo, kaf
Plaisir : n. banneex
Pleurer : v. jooy
Pluie : n. taw
Poil : n. kawar
Poisson : n. jën
Porc : n. mbaam
Poser : v. teg
Posséder : v. am, moom
Poulet : n. ganaar
Pour : prep. ndax
Pourquoi : lu tax
Pourrir : v. nëp
Pourtant : ndaxam
Poussière : n. pënd
Premier : n. adj. jëkk
Prendre : v. jël, fab
Presser (se) : v. gaawantu
Propre : adj. set
Python : n. yeew

Q
Quand : adv. kañ
Quatre : n. ñeent
Question : n. laaj
Questionner : v. laaj, laajte
Qui : pron. kan
Quoi : pron. interrog. lan

R
Raconter : v. nettali
Rapide : adj. gaaw
Raser (se) : v. wattu
Rassasié (être) : v. suur, regg
Rattraper : v. dab
Refuser : v. bañ
Regarder : v. xool
Regretter : v. reccu
Remercier : v. gërëm
Rencontrer : v. daje
Rentrer (chez soi) : v. ñibbi
Reposer (se) : v. noppalu
Rester : v. des
Rêve : n. gent
Réveiller (se) : v. yeewu
Rhume : n. xurfaan, soj
Rien : pron. n. adv. dara
Rire : v. ree
Riz : n. ceeb
Rouge : adj. xonq

S
Sable : n. suuf
Sale (être) : v. tilim
Saluer : v. nuyu
Samedi : n. gaawu
Satisfait (être) : v. beg
Savoir : v. xam
Secours : n. ndimmal
Sentir : v. xeeñ
Soif : adj. mar
Soleil : n. jant
Sommeil (avoir) : v. et n. nelaw
Sortir : v. gennë
Souhaiter : v. yeene
Sourire : n. v. reer
Suer : v. ñaq
Sueur : n. ñaq
Suivre : v. topp

T
Tache : n. gakk
Taire (se) : v. noppi
Tamarin : n. daqaar
Tamarinier : n. daqaar
Taquiner : v. tooñ
Taxe : n. juuti
Terre : n. suuf
Tête : n. bopp
Thé : n. attaaya
Thon : n. waxandor
Toilettes : n. duss
Tomber : v. daanu
Tôt : adv. teel
Toucher : v. lamb, laal
Tousser : v. sëqat
Toux : n. sëqat
Travail : n. ligeey
Travailler : v. ligeey
Trente : n. fanweer
Tresse : n. lett
Tresser : v. lett
Trois : n. ñett

U
Urgent (être) : v. jamp
Uriner : v. saw, seben
Urinoir : n. gaanuwaay
Usé (être) : rapp
Utilité : n. njariñ

V
Vaccin : n. ñakk
Vacciner : v. ñakk
Vache : n. nak
Vague : n. ginnax
Vendredi : n. ajjuma
Venir : v. dikk, ñëw
Vent : n. ngelaw
Vente : n. njaay
Ventre : n. biir
Vérité : n. dëgg
Viande : n. yapp
Vider : v. yulli
Village : n. dëkk
Ville : n. dëkk
Visage : n. kanam
Visiter : v. seet
Voir : v. xool, giss
Voix : n. baat
Voler (dérober) : v. sacc
Voler (se déplacer dans l’air) : v. naaw
Voyage : n. tukki
Voyager : v. tukki

Y
Yeux : n. gët : oeil : bët

Messages